HUMAN PAPİLLOMA VİRUS (HPV) AŞILAMASI
HPV (human papilloma virus) insanlarda ve özellikle de kadınlarda genital bölgede siğil oluşumuna neden olabilmekte ve servikste (bazen de vulva ve vajina’da) prekanseröz lezyonlara ve ileri aşamalarda da serviks (bazen vulva ve vajina) kanserine yakalanma riskini artırabilmektedir. HPV, sıyrık gibi deri bütünlüğünün bozulduğu herhangi bir durumda vücuda girer ve hücre içine yerleşir. Bundan sonra virüs bu aşamada kalıp 8 ay-2 yıl içinde olay gerileyebilir ama olguların %10’unda servikal intraepitelial neoplazi 1 (CIN 1) tablosu CIN 3’e doğru ilerleme gösterir. Servikal HPV enfeksiyonu olduğunda immün yanıt geç (6-12 hafta sonra) ve zayıf şekilde oluşmaktadır. Ayrıca kadınların hepsinde immün yanıt oluşmayabilmektedir. HPV’den korunmak için geliştirilen aşılar, rekombinasyon tekniği ile elde edilmiş olup virüs benzeri parçalar içerirler. HPV’nin 100’den fazla tipi vardır ancak 16 ve 18 servikal kanser için yüksek riskli, 6 ve 11 ise daha düşük riskli tiplerdir. Bu tipleri kapsayacak şekilde tetravalan (Gardasil:Tip 6,11,16,18) ve bivalan (Cervarix: Tip 16,18) aşılar geliştirilip kullanıma girmiştir.
Tetravalan aşı HPV tip 16,18,6,11’e benzer partikülleri içerir ve serviks kanserleri ile prekanseröz lezyonları haricinde dış genital bölgede bulunan siğilleri de önleyicidir. Aşının etkisinin uzun süre kalıcı olabilmesi için bir kez yapıldıktan 2 ve 6 ay sonra tekrarlanması gereklidir.
Bivalan aşı ise HPV tip 16 ile 18’e benzer partikülleri içerir. Özellikle servikal kanseri ve prekanseröz lezyonları önlemeye yöneliktir. Oluşan antikor titresi uzun süre yüksek seviyelerde kalıcıdır. Bu aşılar ülkemizde bulunmaktadır. Aşı yapılması için en uygun kesimin 9 ile 26 yaş arası (özellikle 11-12 yaş arası) kız çocuklar olduğu bildirilmektedir. Mümkünse 20 yaşından önce (yani aktif cinsel yaşam öncesi önce) yapılmalıdır. Daha önce hiç aşılanmamış 13-26 yaş arasındaki kadınların da aşılanması tavsiye edilmektedir. Çünkü HPV’nın yerleşmesi en çok adolesan dönemde olmaktadır. Yaşla birlikte bu görülme sıklığında azalmalar görülmektedir. Seksüel aktivite ile HPV’ye maruz kalmadan önce aşının yapılması son derece önemlidir. HPV ile enfekte olmayan seksüel aktif kadınlar aşıdan tam yarar görürler. Daha önceden HPV ile enfekte olan kadınlarda ise aşı daha az etkilidir. Bununla birlikte seksüel aktivitesi olan kadınların da aşılanması önerilmektedir. Aşı farklı HPV tiplerine karşı bağışıklık sağlayabileceğinden, genital siğilleri, anormal smear testi ya da HPV DNA testi pozitif olan kadınlara da aşı uygulanması tavsiye edilmektedir.
HPV aşılaması ile ilgili olarak unutulmaması gereken önemli konular, aşının daha önceden HPV’ye bağlı oluşmuş hastalığı tedavi etmediği sadece henüz karşılaşmamış kişilerde koruyuculuk sağladığı; aşılama sonrasında serviks kanseri riskinin tamamen bitmediği ve serviks taramalarına devam edilmesi gerektiğidir.
HPV aşısı intramuskuler olarak kol veya kalça bölgesine uygulanır. Aşı şeması ilk aşıdan iki ay sonra ikinci aşı ve ilk aşıdan altı ay sonra üçüncü doz olmak üzere toplam üç doz olarak önerilmektedir (Gardasil için 0, 2 ve 6. aylarda, Cervarix için 0,1 ve 6. aylarda IM). Gebelikte aşılama önerilmemektedir. Aşıya başlandıktan sonra gebelik olduğu anlaşılırsa, sonraki aşı dozları doğum sonrasına ertelenmelidir.Gebeliğin sonlandırılması gerekmez. Ciddi hastalığı olanlarda aşı ertelenmelidir. Aşı içeriğine karşı allerjik olduğu bilinen kişilere aşı uygulanmamalıdır. Ciddi yan etkisi olmayan, güvenilir bir aşıdır. Aşı sonrası en sık ortaya çıkan yan etkiler enjeksiyon yerinde ağrı, eritem ve şişliktir.
ACIP’in HPV aşılamasına ilişkin 2013 önerileri şu şekildedir:
Kadınlar için aşı önerilerinde değişiklik yoktur.
Erkekler için HPV4 11-12 yaştan itibaren üç doz olarak uygulanmalıdır, eğer daha önceden aşılanmamışlarsa 13-26 yaş arasında da yapılabilir.
Daha önceden aşılanmamış olan ve erkeklerle sex yapan erkekler için 26 yaşında HPV4 önerilmektedir.
HIV ile enfekte kişiler gibi immünsüprese kişilere de önceden aşılanmamışlarsa 26 yaşında aşı önerilmektedir.
Aşı şeması üç doz olup ilk dozdan 1-2 ay sonra ikinci doz yapılmalı, üçüncü doz ilk dozdan en az altı ay sonra uygulanmalıdır. Sağlık çalışanları için meslekleriyle ilgili olarak HPV aşısı önerilmemekte olup yukarıdaki genel öneriler doğrultusunda aşılanabilirler (1). Bununla birlikte bazı çalışmalarda HPV aşısının genital kanseri önlemede yeterince etkinliğinin kanıtlanamadığı ve aşı yan etkilerinin önemli olduğu vurgulanmaktadır (2).
KAYNAKLAR
1)Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) Recommended Immunization Schedule for Adults Aged 19 Years and Older — United States, 2013
http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/
http://www.cdc.gov/mmwr/
2)Tomljenovic L, Shaw CA. Human papillomavirus (HPV) vaccine policy and evidence-based medicine: are they at odds? Ann Med 2013 Mar;45(2):182-93.
doi: 10.3109/07853890.2011.645353.