KIZAMIK, KABAKULAK, KIZAMIKÇIK (KKK) AŞISI
Attenüe (zayıflatılmış) canlı aşılardır. KKK aşısı subkütan yoldan yapılır.
Kızamık, doğal yolla geçirildiğinde kalıcı bağışıklık bırakır. Ancak hastalığı geçirirken ve sonrasında ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Yapılan çok sayıda çalışma tek doz kızamık aşısının, aşılama kapsamının geniş olduğu popülasyonlarda bulaşmayı azalttığını, ancak tüm geçiş yollarının engellenmesi için iki dozun gerekli olduğunu göstermiştir. Ülkemizde de dünyada da aşı politikaları bu doğrultuda sürdürülmektedir. Kızamık virüsünün tek rezervuarı insan olduğundan, kızamığın eradikasyonu teorik olarak mümkündür. Ancak yine de zaman zaman epidemiler yaşanabilmektedir. Son bir yıldır dünyada ve ülkemizde özellikle erişkin yaş grubunda kızamık olguları gözlenmesi bu konuda uyarıcı olmuştur.
ACIP’in 2013 yılı erişkinlere yönelik aşı önerilerinde 1957’den önce doğan kişilerin kızamığa bağışık oldukları kabul edilmekte ve daha sonra doğanların herhangi bir kontrendikasyon yoksa bir doz kızamık kızamıkçık kabakulak üçlü aşısı yaptırması önerilmektedir.
Kızamık geçiren hasta ile temas sonrası duyarlı kişilere ilk 72 saat içerisinde KKK aşısı yapılması korunmada yeterli olabilir. Bir yaş üzerindeki temaslı olgularda immünglobulin yerine KKK aşısı tercih edilmektedir. Ancak ev içi yakın temaslarda, bu süre içerisinde genellikle tanı konulamadığından, immünglobulin kullanılması gerekmektedir. Kontrendike olduğu için immünsüpresif kişiler ve gebelerde temas sonrası profilakside kızamık aşısı kullanılmamalı, immünglobulin yapılmalıdır.
Kızamıkçık aşısı olup olmadığına dair kayıtlı bilgisi ya da güvenilir öyküsü olmayan kadınlara bir doz KKK aşısı yapılmalıdır. Kızamıkçık duyarlılığı ya da bağışıklığını öğrenmek için kızamıkçık aşısı öncesi serolojik test yapılması, hem pahalı oluşu hem de her yerde kolaylıkla uygulanabilir olmayışı nedeni ile önerilmemektedir. Ayrıca bağışık kişilere aşı yapılmasının ek bir zararı bulunmadığından testsiz aşı yapılabileceği bildirilmektedir. Ancak bir kadın gebeyse veya aşı yapıldıktan sonra dört hafta içerisinde gebelik planlıyorsa aşılanmamalıdır. Gebe kalmama önerisi daha önce üç ay olarak belirtilirken günümüzde bir aylık sürenin yeterli olduğu bildirilmektedir. Bununla birlikte aşı firmalarının önerileri içinde aşı yapılan kişiye üç ay süreyle gebe kalmaması halen yer alabilmektedir. Gebelik sırasında aşı olanlarda ya da aşı yapıldıktan sonra belirtilen süreden önce gebe kalanlarda aşıya bağlı fetal anomali gösterilemediğinden gebeliğin sonlandırılması önerilmemektedir. Kızamıkçığa karşı immünitesi olmayan gebeler doğumdan hemen sonra KKK ile aşılanmalıdır. Emzirme, aşı için kontrendikasyon değildir.
KKK aşısı canlı bir aşı olduğundan ağır immünyetmezliği olan kişilerde (kanser hastaları, organ nakli yapılanlar, uzun süre kortikosteroid kullananlar, kemoterapi veya radyoterapi alanlar, ağır immünyetmezliği olan HIV pozitif hastalar vb.) kontrendikedir. Orta/ağır şiddette herhangi bir hastalığı olan kişilerde de akut dönem geçinceye kadar aşı ertelenmelidir. Aşı içeriğinde yer alması nedeniyle jelatin veya neomisine karşı anafilaktik tipte allerjik reaksiyonu olan kişilere KKK aşısı yapılmamalıdır. Yumurta allerjisi olanlarda aşıya bağlı anafilaksi riski oldukça düşüktür. Kontakt dermatit aşı için kontrendikasyon oluşturmaz. Erişkinlere yönelik aşı önerilerinde kabakulak enfeksiyonu açısından 1957’den önce doğan kişilerin kabakulağa bağışık oldukları kabul edilmekte ve daha sonraki tarihlerde doğan kişilerin herhangi bir kontrendikasyon yoksa bir doz KKK üçlü aşısı yaptırması önerilmektedir.
Ülkemizde 2007 öğretim yılı itibarıyle bebeklere ve okul çağı çocuklarına yapılmak üzere ulusal aşı programına kızamık kızamıkçık kabakulak (KKK) üçlü aşısı olarak eklenmiştir. Halen mevcut uygulamada ilk KKK aşısı 12. ayın sonunda yapılmakta, ilköğretim birinci sınıfta da rapel uygulanmaktadır. Ayrıca seronegatif sağlık çalışanlarına Sağlık Bakanlığı tarafından ücretsiz olarak KKK aşısı sağlanmaktadır. Bunun yanısıra aşılanmak isteyen tüm erişkinlere KKK aşısı uygulanabilir.
ACIP’in KKK aşıları ile ilgili 2013 önerilerine göre minimal değişiklik önerileri vardır. KKK aşısı için daha önceki önerilerde yer alan 1957 yılından önce doğmuş olan bazı kişilere aşı yapılabileceği ile ilgili öneri kaldırılmıştır. Çünkü bu tarihten önce doğan kişiler immün kabul edilmektedir ve bu kişilere aşı önerilmemektedir.
KKK aşısı komponentleri ile ilgili olarak daha önceden rubella dışında kızamık ve kabakulak için laboratuar tetkiki ile pozitif sonuç çıkmış olması kişinin bağışık olduğu yönünde bir kanıt olarak kabul edilirken artık her üç hastalık için de immünite kanıtı olarak kabul edilmemektedir.
KAYNAKLAR
1)Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) Recommended Immunization Schedule for Adults Aged 19 Years and Older — United States, 2013
http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/
http://www.cdc.gov/mmwr/